FOCUS
In de voorbije maanden en weken heb ik met nog al wat mensen gepraat over het project Switch 2 Systeemdenken en dat leverde bijzondere verhalen op. Velen zijn positief, sommigen hebben ernstige bedenkingen over de haalbaarheid, het normerende van een waardengedreven benadering als eerste bron van discussie, “zorg goed voor jezelf, de ander en het geheel…” wat is genoeg? Dat een louter filosofische benadering niet volstaat en er wel degelijk actie en verandering nodig is…
Wat meest helpend was in deze voorbije periode is dat er focus ontstaat naar wat aansluit bij de behoefte van het onderwijs en de maatschappij van vandaag en dat blijkt zich toe te spitsen op de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen en hun ouders, leerkrachten, …
Uit onderzoek weten we dat om tot cognitief leren te komen (de processen die betrokken zijn bij het verwerven en verwerken van informatie) een aantal randvoorwaarden van groot belang zijn. Een belangrijke voorwaarde betreft de verbinding tussen wat geleerd wordt en de eigen belevingswereld, de eigen kennisachtergrond. Wanneer die afstand te groot is leert men niet. Deze verbindingen zijn een evoluerend fenomeen. Een kind van 6 leest De kleine Prins van de Saint-Exupéry anders dan een volwassene. Wat iemand op punt A van zijn leven niet kan bevatten, kan op punt B wel lukken. Hoe en wanneer dat begrijpen plaatsvindt is een bijzonder en hoogst persoonlijk proces dat onderzocht wordt in de breinwetenschappen. Het is een zelfregulerend en zelf-creërend proces dat in grote lijnen min of meer te sturen valt maar waarvan de details ons ontgaan gezien de complexiteit van ons brein.
Een ander aspect … basisbehoeften zoals huisvesting, kleding, een gevulde maag, veiligheid, gezondheid, … dienen in orde te zijn. Maar vooral, is het de relatie met de omgeving die maakt dat wie wil leren openstaat voor nieuwe kennis en nieuwe inzichten. Die relatie is best gebaseerd op vertrouwen en wederzijds respect, met voldoende positieve feedback (4+ voor 1– ), verwachtingen in overeenstemming met de talenten en mogelijkheden van het kind, zelf-bewust-zijn van de leerkracht van de eigen emoties en voorkeuren en zo meer. Het gaat over de emotionele stabiliteit die nodig is om te kunnen leren. Als emotie een rol speelt is het rationele brein minder beschikbaar. De sociaal-emotionele ‘conditie’ heeft invloed op wie we zijn. Ze is verbonden met hoe we onze positie en rol opnemen in onze leefwereld, welke normen we hanteren, welke waarden we belangrijk vinden.
Dat is de reden waarom we in eerste instantie inzetten op deze piste. Wanneer het sociaal-emotionele welbevinden van kinderen en hun leraren/ouders/medeleerlingen goed is, en het bovendien bespreekbaar is wanneer het minder goed is, dan heeft dat belangrijke effecten op het verwerven en toepassen van nieuwe kennis en vaardigheden.
Een korte verwijzing naar het VLOR document – Onderwijs voor iedereen in de 21e eeuw (27/09/2012)
http://www.vlor.be/sites/www.vlor.be/files/verslag_presentatie_dirk_van_damme.pdf pag 12
“Toch staat het vast dat de kenniseconomie van de 21ste eeuw van onderwijs meer innovatie zal vragen. Binnen de OESO bestaat er grote bekommernis over het feit dat het onderwijs zich te traag aanpast aan de vraag naar andere en nieuwe kennis en vaardigheden. Dit betekent niet dat er iets mis is met de ‘oude’ kennis en vaardigheden; soms vormen ‘oude’ competenties nog steeds een prima basis, bijvoorbeeld wanneer het gaat om ‘critical thinking’. De noodzaak bestaat om een diepe kennis van een bepaald inhoudsdomein te verwerven om transfer en ‘leren leren’ te kunnen realiseren. ‘Non -cognitive skills’ en ‘character’, persoonlijkheidsvorming en communicatieve vaardigheden worden zeer belangrijk.
‘Non-routine skills’ worden cruciaal, voorname-lijk ‘non-routine analytic skills’ en ‘non-routine interactive skills’. De schoolse vormen van onderwijs en testing zijn echter in grote mate afgestemd op routinematige vaardigheden. Het onderwijs bereidt voor op ‘routine skills’, op ‘non-routine’ skills scoren we niet goed. Er ontstaat internationaal consensus over de competenties voor de 21ste eeuw. Men kan die opdelen in drie groepen competenties: de ‘subject based skills’, de ‘behaviour and social skills’ en de ‘skills in thinking and creativity’. Dit geeft een goed samenvattend beeld van de competenties die nodig zijn voor de economie van de 21ste eeuw, voor de samenleving van de 21ste eeuw.”
SYSTEEMDENKEN 
Recente reacties